خواص دارویی سنجد؛ سینی از هفت سین

با توجه به مواد موجود در میوه و سایر قسمت‌های سنجد می‌توان اثرات قابض، محرک، ضد التهاب، ضد اکسیدان، ضد سرطان و رفع مشکلات معده و روده را برای آن پیش‌بینی نمود.

گیاه‌شناسی

درخت سنجد درختی است که ارتفاع آن تا 7 متر می‌رسد. تمام قسمت‌های گیاه از پرزهای فشرده نقره‌ای پوشیده شده و ممکن است خاردار یا بی‌خار باشد. برگ‌های آن بیضی، دراز، نوک‌تیز به طول تا 9 و عرض تا 5/2 سانتی‌متر می‌باشند. سطح رویی برگ‌ها سبز مایل به خاکستری و سطح زیرین سفید نقره‌ای است.
گل‌های کوچک گیاه به تعداد یک تا سه عدد به رنگ زرد کمرنگ و به صورت نر و ماده یا به طور مجزا نر و ماده هستند. این گل‌ها بوی بسیار نافذی دارند و در اوایل تابستان ظاهر می‌شوند. میوه بیضی‌شکل سنجد شبیه و به اندازه زیتون، به طول تا 7/1سانتی‌متر و به رنگ نارنجی مایل به قرمز و دارای طعم ملایم و قابض است.
سنجد بومی نواحی غربی و مرکزی آسیا، از روسیه و قزاقستان تا ترکیه و ایران می‌باشد و در بیشتر نقاط ایران، به‌خصوص در استان‌های آذربایجان، کردستان، همدان، اصفهان، فارس، خراسان، تهران و بلوچستان می‌روید.

ترکیبات مهم

گل‌های سنجد دارای اسانس معطری است که مواد موثر آن اولین بار در سال 1378 توسط مولف و همکاران مورد تجزیه و شناسایی قرار گرفت. نتایج این پژوهش نشان داد که مهم‌ترین ترکیبات اسانس شامل: اتیل سینامات 2/81 درصد، دوکوزان 7/1 درصد، تری‌کوزان 55/0 درصد، هنی‌کوزان 9/0 درصد، متیل سینامات 8/3 درصد، سیس و ترانس اتیل بنزوات 11/0 درصد، نونانال 22/0 درصد و 1و8 ررسینئول 11/0 درصد می‌باشند.
غُبیرا یا سنجد دارای طبیعت سرد و خشک است. هر خونریزی را بند آورد. صفرآور است. در علاج سرفه مفید است. از استفراغ جلوگیری می‌کند. بندآورنده شکم است (ضد اسهال) و ادرار را زیاد می‌کند
میوه، برگ و ساقه سنجد حاوی ترکیبات تاننی، ساپونینی، فلاوونوئیدی و آلکالوئید است. همچنین ترکیبات قندی، چربی، کاروتنوئیدها و ویتامین‌ها، از جمله ویتامین‌های C و E، از ترکیبات میوه می‌باشند.

ابن‌سینا در کتاب قانون راجع به سنجد چنین گفته است:

غُبیرا یا سنجد دارای طبیعت سرد و خشک است. هر خونریزی را بند آورد. صفرآور است. در علاج سرفه مفید است. از استفراغ جلوگیری می‌کند. بندآورنده شکم است (ضد اسهال) و ادرار را زیاد می‌کند.
سنجد
در مخزن الادویه راجع به سنجد چنین آمده است:
غُبیرا را به فارسی سنجد گویند. میوه درختی است بزرگ به قدر درخت عناب و در مناطق بسیار سرد می‌روید و برگ آن خشن است.
درخت دو نوع است: نر و ماده که نر آن ثمر نمی‌دهد و ماده آن دو نوع می‌باشد: یکی میوه آن به اندازه عناب و پوست آن نازک است که بعد از رسیدن پوست آن سرخ می‌گردد و از مغز خوب جدا نمی‌شود. مغز آن سفیدرنگ، شیرین، خوشبو و خوش‌طعم است که تخمی (هسته) کمی طولانی، شبیه هسته عناب دارد و نوع دیگر، میوه‌اش بزرگ‌تر از نوع اول است و پوست آن از مغز جدا می‌شود. مغز آن سفیدرنگ و نرم، مانند آرد می‌باشد و هسته آن به آسانی جدا می‌گردد. این نوع، شیرینی کمتری دارد و در فارسی به آن سنجد آردی گویند. هر دو نوع در وسط تابستان می‌رسند و قوت آن ها تا دو سال باقی می‌ماند.
* طبیعت آن سرد و خشک و میوه‌اش مقوی و مفرح است.
* برای درمان سردرد و سرفه مفید می‌باشد.
* مقوی معده و ضد استفراغ و صفراآور است.
* خام آن ضد اسهال است.
* گل آن سفید مایل به زردی است و بعضی زعفرانی رنگ گفته‌اند. طبیعت گل آن گرم و خشک و بسیار خوشبو و تند می‌باشد و استشمام بوی آن محرک شهوت زنان، خصوصاً زنان و دختران جوان است.
* بوی گل آن مفرح و مقوی دل و دماغ و آشامیدن آن مقوی دماغ و قلب است.
* همچنین گل آن جهت امراض سینه و ریه، معده و جگر و آب آوردن انساج، لرز و یرقان مفید است.
* برگ تازه آن برای درمان زخم و رفع عفونت مفید می‌باشد و اگر برگ تازه نباشد، برگ خشک آن هم مفید است.

نکات قابل توجه

1- در منابع قدیمی اشاره به دو نوع سنجد معمولی و آردی شده است که در منابع جدید هم همین موضوع به چشم می‌خورد.
2- در تجزیه و شناسایی مواد تشکیل‌دهنده اسانس گل سنجد، مواد محرک هورمون‌های زنان تشخیص داده شده است که مطالب اظهارشده در مخزن‌الادویه تحریک شهوت زنان و دختران را کاملا تائید می‌کند. در گذشته زنان و دختران، به‌خصوص نوجوانان را از استشمام رایحه سنجد به دلیل اثرات تحریکی منع می‌کردند.
3- با توجه به گستردگی کم درختان سنجد در جهان، تحقیقات زیادی در مورد مواد و اثرات آن صورت نگرفته، ولی در سال‌های اخیر توجه بیشتری به آن شده و تحقیق بر روی میوه و هسته آن در حال انجام است که باید منتظر نتایج شد.
4- کمیت و کیفیت مواد موجود در اسانس سنجد ایران مشابهت زیادی به اسانس گل سنجد کشور چین دارد. این شباهت به خصوص در جسم اصلی آن یعنی اتیل‌سینامات می‌باشد.

منبع: زندگی آنلاین

نظرات

نظر شما در مورد این مطلب چیست؟

ثبت دیدگاه

پر کردن کلیه فیلدها الزامی میباشد
پر کردن کلیه فیلدها الزامی میباشد
پر کردن کلیه فیلدها الزامی میباشد
فرمت ایمیل صحیح نیست

خواص دارویی سنجد؛ سینی از هفت سین

گیاه‌شناسی

ترکیبات مهم

ابن‌سینا در کتاب قانون راجع به سنجد چنین گفته است:

نکات قابل توجه

مطالب مرتبط