احادیثی در باب مكارم اخلاق

1- هدف از بعثت

رسول اكرم صلى الله علیه و آله:
إنَّما بُعِثتُ لاُتَمِّمَ مَكارِمَ الخلاقِ؛
براستى كه من براى به كمال رساندن مكارم اخلاق مبعوث شده ام.
(كنزالعمال،ج13، ص151، ح36472)

2- نتیجه مکارم الاخلاق

امام على علیه السلام:
عَلَیكُم بِمَكارِمِ الخلاقِ فَإِنَّها رِفعَةٌ وَإیّاكُم وَالخلاقَ الدَّنیَّةَ فَاِنَّها تَضَعُ الشَّریفَ وَتَهدِمُ المَجدَ؛
به مكارم اخلاق پایبند باشید كه آن مایه سربلندى است و از اخلاق پَست دورى كنید كه آن انسانهاى شریف را پَست و بزرگوارى را از بین مى برد.
(كنزالعمال،ج 10، ص143، ح28731)

3- مکارم الاخلاق و گناه

امام على علیه السلام:
نَزِّه عَن كُلِّ دَنیَّةٍ نَفسَكَ، وأبذِل فِى المَكارِمِ جَهدَكَ تَخلُص مِنَ المَآثِمِ وتَحرُز المَكارِمَ؛
خودت را از هر پَستى پاك كن، و در راه مكارم اخلاق نهایت كوشش خود را به كار گیر تا از گناهان برهى و مكارم را بدست آورى.
(نهج البلاغه، خطبه 184)

4- موفقیت در مکارم الاخلاق

امام على علیه السلام:
لَو كُنّا لانَرجو جَنَّةً وَلا نَخشى نارا وَلا ثَوابا وَلا عِقابا لَكانَ یَنبَغى لَنا أَن نَطلُبَ مَكارِمَ الخلاقِ فَإِنَّها مِمّا تَدُلُّ عَلى سَبیلِ النَّجاحِ؛
اگر هم به بهشت امید (و باور) نمى داشتیم و از دوزخ نمى هراسیدیم و پاداش و كیفرى در میان نمى بود باز شایسته بود كه در طلب مكارم اخلاق برآییم، زیرا كه راه موفقیت و پیروزى در تحصیل مكارم اخلاق است.
(التوحید، ص 63)

5- ماهیت مکارم الاخلاق

امام صادق علیه السلام:
وَقَد سُئِلَ عَن مَكارِمِ الخلاقِ: اَلعفوُ عَمَّن ظَلَمَكَ وَصِلَةُ مَن قَطَعَكَ وَإعطاءُ مَن حَرَمَكَ وَقَولُ الحَقِّ وَلَو عَلى نَفسِكَ؛
درباره مكارم الاخلاق سئوال شد، فرمودند: گذشت از كسى كه به تو ظلم كرده، رابطه با كسى كه با تو قطع رابطه كرده، عطا به آن كس كه از تو دریغ داشته است و گفتن حق اگر چه بر ضد خودت باشد.
(نهج الفصاحه، ح 781)

6- کمال مکارم الاخلاق

امام على علیه السلام:
لا تَكمُلُ المَكارِمُ إلاّ بِالعَفافِ وَالیثارِ؛
مكارم اخلاق به كمال نمى رسد، مگر با پاكدامنى و از خود گذشتگى.
(التوحید، ص 127)

7- مکارم الاخلاق و محارم الله

امام على علیه السلام:
إذا رَغِبتَ فِى المَكارِمِ فَاجتَنِبِ المَحارِمَ؛
اگر خواهان مكارم و بزرگوارى ها هستى از حرام ها دورى كن.
(نهج البلاغه، خطبه 178)

8- خصلت های مکارم الاخلاق

امام صادق علیه السلام:
إنّ اللّه تَبارَكَ وَتَعالى خَصَّ رَسولَ اللّه صلى الله علیه و آله بِمَكارِمِ الأخلاقِ ، فَامتَحِنوا أنفُسَكُم فَإن كانَت فیكُم فَاحمَدوا اللّه عَزَّوَجَلَّ وَارغَبوا إلَیهِ فى الزِّیادَةِ مِنها ـ فَذَكَرَها عَشرَةً ـ : الیَقینُ ، والقَناعَةُ ، والصَّبرُ ، والشُّكرُ ، والحِلمُ ، وحُسنُ الخُلقِ ، والسَّخاءُ ، والغَیرَةُ ، والشَّجاعَةُ ، والمُروءَةُ؛
خداى تبارك وتعالى رسول خدا صلى الله علیه و آله را به مكارم اخلاق مخصوص گردانید. پس شما نیز خود را بیازمایید، اگر این صفت ها در شما بود خداى عزوجل را سپاس گویید و از او این مكارم را بیشتر بخواهید. ـ سپس آن ده خصلت را برشمردند ـ : یقین، قناعت، صبر، شكر، بردبارى، خوش اخلاقى، سخاوت، غیرت، شجاعت و جوانمردى.
(نهج البلاغه، خطبه 91)

9- مکارم الاخلاق چیست؟

امام صادق علیه السلام:
لِجَرّاحِ المَدائِنىِّ ـ : ألا اُحَدِّثُكَ بِمَكارِمِ الأخلاقِ؟ اَلصَّفحُ عَنِ النّاسِ ، وَمُواساةُ الرَّجُلِ أخاهُ فى مالِهِ ، وَذِكرُ اللّه كَثیرا؛
به جرّاح مدائنى فرمودند: آیا به تو بگویم كه مكارم اخلاق چیست؟ گذشت كردن از مردم، سهیم كردن برادر (دینى) در مال خود و بسیار به یاد خدا بودن.
(غررالحكم، ج2، ص451، ح3260)

10- مکارم ده تاست

امام صادق علیه السلام:
اَلمَكارِمُ عَشرٌ ، فَإنِ استَطَعتَ أن تَكونَ فیكَ فَلتَكُن... : صِدقُ الَبسِ ، وَصِدقُ اللِّسانِ ، وَأداءُ الأمانَةِ ، وَصِلَةُ الرَّحِمِ ، وَإقراءُ الضَّیفِ ، وَ إطعامُ السّائِلِ ، وَالمُكافاةُ عَلىَ الصَّنائعِ ، وَالتَّذَمُّمُ لِلجارِ ، وَالتَّذَمُّمُ لِلصّاحِبِ ، وَرَأسُهُنَّ الحَیاءُ؛
مكارم ده تاست: اگر مى توانى آنها را داشته باش ... : استقامت در سختى ها، راستگویى، امانتدارى، صله رحم، میهمان نوازى، اطعام نیازمند، جبران كردن نیكى ها، رعایت حق و حرمت همسایه، مراعات حق و حرمت رفیق و در رأس همه، حیا.
(غررالحكم، ج6، ص441، ح10926)

11- چیستی مکارم الاخلاق

امام صادق علیه السلام:
اَلا اُحَدِّثُكَ بِمَكارِمِ الاَخْلاقِ؟ الصَّفْحُ عَنِ النّاسِ وَ مُواساةُ الرَّجُلِ اَخاهُ فى مالِهِ وَ ذِكْرُ اللّه‏ِ كَثیرا؛
آیا به شما بگویم كه مكارم اخلاق چیست؟ گذشت كردن از مردم، كمك مالى به برادر (دینى) خود و بسیار به یاد خدا بودن.
(معانى الأخبار، ص 191، ح 2)

منبع: تبیان